Walliser Zwartneus

De Walliser Schwarznase –  Het Zwartneusschaap 

De Walliser Schwarznase , Het Zwartneusschaap. Een ras, dat je allicht wel eens ergens hebt gezien. En dat je dan bijblijft. Het is ook dit ras dat de laatste jaren het sterkste vertegenwoordigd is in het VHGS-Registratie programma. Begin april 2021, bij het schrijven van dit artikel, zijn maar liefst 372 hier in België geboren (nakomelingen uit buitenlandse stamboek-) dieren geregistreerd. Om nog wat cijfers mee te geven: van deze 372 zijn er 201 ooien en 171 rammen. Deze dieren werden door 23 verschillende fokkers aangeboden voor registratie.

Samen met Werner Torfs, trouw lid van onze vereniging sinds jaar en dag, en met stip de fokker met het hoogste aantal geregistreerde Zwartneusschapen in ons programma, werd bijgaand artikel samengesteld. 

Het ras is ontstaan in Oberwallis, het Duitssprekende deel van het kanton Wallis in Zwitserland. Als sober schaap is het zeer goed aangepast aan de barre omstandigheden in de Alpen. Er zijn aanwijzingen dat dit ras sinds de 15e Eeuw bestaat. De Walliser is een zeldzaam schapenras.  

Het zijn zeer harde dieren die aangepast zijn aan het leven in de bergen, zeer bestand tegen de sneeuw en de ruwe ondergrond door hun harde hoeven. In België worden ze enkel als hobbyschaap gehouden. 

Typisch is de zwarte neus waarnaar ze genoemd zijn. Het zwart van de neus moet zonder onderbreking doorlopen tot rond de ogen. Ook de oren zijn volledig zwart tot aan de basis. Daarnaast moeten de voorkant van de knieën en op de hak achteraan zwarte vlekken staan. De poten hebben korte zwarte laarzen, met zwarte hoeven. De vrouwtjes hebben een zwarte staartvlek. Kenmerkend zijn ook de schroeven of spiraalvormige hoorns waarbij zowel de ooien als rammen gehoornd zijn. Het hele lichaam moet uniform bewold zijn, dus ook op de kop, poten en buik. Het is een groot schaap met een robuuste uitgebalanceerde lichaamsbouw.  

De wol is vooral geschikt om te vilten met zijn lange (20-30cm) krullende vezels. Lamsvachten zijn ook geschikt om te breien maar de wol voelt ruw aan.  

 
De ooien hebben geen beperkte bronst. Ze zijn het hele jaar door vruchtbaar en lammeren gemiddeld 3x in 2 jaar tijd.  

Deze dieren hebben een bijzonder karakter. Ze zijn zeer rustig, nieuwsgierig, gemoedelijk en aanhankelijk aan hun verzorger. Zelfs de rammen blijven lief van karakter. Ook zijn deze dieren sterk gebonden aan hun woonplaats waardoor ze bijna niet uitbreken. Ze hebben daarnaast ook een sterke kuddegeest. 

De rammen kunnen vreedzaam in een rammenkudde gehouden worden.  

De rasstandaard: de eigenschappen van het Zwartneusschaap:  

Onderstaande officiële standaard is terug te vinden op  http://www.sn-verband.ch/rassenstandard.php 

KLEURKENMERKEN:     

• Zwarte neus tot halverwege het hoofd 
• Zwarte randen van de ogen, aan beide zijden verbonden met het zwart van de neus 
• Zwarte oren 
• Zwarte, horizontale kootkleur 
• Uniforme, zwarte vlekken op de enkeluiteinden en op de knieën 
• Bij ooien is een staartvlek wenselijk, maar dit moet onderbroken worden, deze is steeds hoefijzervormig 
• Bij rammen wordt geen staartvlek getolereerd 

HOOFD EN NEK:     

• Kort getrokken hoofd 
• Brede mond, breed voorhoofd en ramsneus 
• Oren van gemiddelde lengte 
• Uitgesproken kop bij de rammen 
• Korte, goed gespierde hals 

HOORNS: 

• Bij de vrouwelijke dieren: spiraalvormig, horizontaal of gebogen 
• Bij de mannelijke dieren: hoorns gebogen in grote spiralen gebogen 
• Bij alle dieren zijn deze goed afgezet van de wangen, af en toe worden zwarte strepen getolereerd 

BOUW:    

• Borst breed, diep gebouwd met goed gewelfde ribben 
• Schouders gesloten 
• Brede en gesloten schoft 
• Rechte bovenbelijning op een brede rug 
• Brede en goed gespierde lendenen 
• Goede flankdiepte 
• Breed en middellang bekken 
• Goed gespierde benen 
• Schofthoogte (voor volwassen dieren) ooien: 72-78 cm ; rammen: 75 – 85 cm 
• De ledematen zijn sterk, goed geplaatst en goed behaard 
• De achterbenen zijn correct ingesteld, de voorbenen wijd 
• Korte en sterke koten 
• Solide botstructuur 

WOL: 

• Evenwichtige en natuurlijke bedekking over het hele lichaam, inclusief hoofd en benen 
• Vliesbegrenzing onderlijn: elleboog- en uiergewricht  
• Vliesbegrenzing bovenlijn: oor- en halslijn (inclusief staart) 

Een corona-proof en virtueel interview … 

  

Onze vragen aan Werner: 

• Hoe ben je in contact gekomen met schapen en specifiek dit ras ?  
• Wat trekt je aan bij dit ras? Zijn er specifieke moeilijkheden? 
• Je houdt deze schapen, gewoon voor de hobby?   
• Zou je andere hobbyfokkers dit ras aanbevelen, waarom?  
• Geraak je gemakkelijk van je lammeren af? Aan een voor jou aanvaardbare prijs?  
• Wat zou je er zelf nog willen aan toevoegen, meegeven aan de leden van onze vereniging? 

Ik heb altijd een voorliefde gehad voor vee, zowel koeien als schapen. De mogelijkheden om werkelijk schapen te houden ontbraken echter. Ik kwam het ras bij toeval tegen tijdens de studententijd bij het bladeren in een boekje over allerhande rassen. De Walliser stond erbij als een zeldzaam schaap maar de foto sprak me direct aan. Toen wist ik al dat, als ik ooit schapen zou houden, het deze soort zou worden.  

Tien jaar later, ik werkte al voor het gemeentebestuur van Kalmthout, vroeg men me of ik niemand met schapen kende die het begrazen van de taluds van een nieuw retentiebekken op zich wou nemen. Ik heb niet lang hoeven nadenken en heb zo mijn kans gegrepen om met een eerste koppel Wallisers te starten. Deze kwamen van Jan Van Erp. Datzelfde jaar kwamen er nog 2 onverwante Duitse ooien bij.  

Ik heb de eerste jaren alle lammeren steeds verkocht en telkens onverwante ooien met af en toe een ram geïmporteerd vanuit Nederland. Dat maakt dat ik nu zelfs nog kan profiteren van een grote genen populatie binnen de eigen kudde en zo, door het inzetten van verschillende dekrammen, steeds 100% onverwante koppels kan aanbieden.  
 

Het is een moeilijke zoektocht naar onverwante dieren. Meestal moeten we ze importeren wat de kosten per dier doet oplopen. Het zijn zeer lieve en rustige schapen die echt aan je gehecht raken en jij aan hen. Ze hebben elk hun eigen karakter wat het extra fijn maakt en soms is het een uitdaging. Hun fijne karakter maakt ook dat ze meestal heel vlot de aanhangwagen opgaan bij het omweiden.  
 

Het zijn geen vleesschapen alhoewel ze wel lekker vlees geven. De eerste jaren geraakte ik moeilijk van de rammen af en moesten er jaarlijks een aantal worden verkocht voor de slacht. Sinds ik verschillende onverwante rammen heb en zo telkens eerst de koppels verkoop, moet ik gelukkig geen dieren meer laten slachten. 

De wol wordt veel gevraagd om mee te vilten of om er speciale effecten mee in een werkstuk te steken. Voor kledij is de wol minder geschikt. Lamswol wordt wel dikwijls gekocht om mee te spinnen en zou zacht genoeg zijn om als kledij te dragen.   

Wie een leuk hobbyschaap zoekt dat ook nog mooi getekend is, zal hier veel plezier aan beleven. Het zijn niet alleen qua uiterlijk knuffelschapen, je kan ze ook werkelijk knuffelen en zij genieten er minstens evenveel van als jij.  

De horens schrikken soms af, maar die gebruiken ze alleen om bij elkaar de rangorde te bepalen. Voor ons is het een gemakkelijk handvat.  

 
Je kan het hele jaar lammetjes hebben waardoor je gemakkelijker geboortes kan inplannen volgens je eigen agenda. De lammerpiek ligt trouwens van nature in het najaar tenzij je aan geplande geboortes doet.  

We hebben een wachtlijst voor zowel rammen, ooien als onverwante koppels of trio’s. We laten onze prijs afhangen van de tekening van de lammeren.  

Het zijn niet de gemakkelijkste schapen om te houden en vragen wel wat meer zorg. Je kan ze niet zomaar op de weide zetten en er verder weinig naar omkijken. Daarvoor zijn er andere veel gemakkelijkere rassen, alhoewel je bij elk schapenras toch best een dagelijkse controle doet. Ze vragen een rijke voeding waarbij je in het achterhoofd moet houden dat ze van oorsprong op kruidige alpenweiden graasden, rijk aan mineralen.  
 

Wallisers lammeren probleemloos af maar het vraagt soms wel wat extra inzet om de lammeren door de eerste week te krijgen. Ze worden niet snel ziek maar als ze ziek worden, laten ze dat pas laat zien. Het is dan ook belangrijk om dagelijks je dieren te observeren. Alleen zo merk je de abnormale zaken en kan je op tijd ingrijpen.  

Bij de Walliser is het dan wel heel handig dat je ze gewoon kan aanraken zonder veel stress.  

Mijn tip is om bij twijfel over de gezondheid steeds eerst de temperatuur te meten. Als ze koorts hebben bel je onmiddellijk de veearts. Door het late ziektebeeld kan het anders snel te laat zijn. Een goede veearts met kennis van schapen is echt noodzakelijk!  

Het scheren vraagt wat extra tijd van de scheerder omdat het hele lichaam bewold is. Het beste is om toch zeker 1x per jaar het schaap volledig te scheren. Niet alleen het vlies maar ook de kop en poten.  

Wij scheren ze rechtstaand in een zelf gemaakt statief. Dat is niet enkel voor drachtige dieren veel comfortabeler maar ook voor mijn rug. Bij ons worden ze 2x per jaar geschoren om het aflammeren in het najaar te vergemakkelijken. Door de dikke wol vinden de lammeren anders moeilijk de spenen.  

De Walliser is een heel laatrijp ras. Ze lammeren gemiddeld pas na 1.5 jaar voor de eerste keer. Daarom een tip die nog van Jan Van Erp kwam: laat de ooilammeren gewoon bij de ram lopen zodat ze gedekt worden vanaf het eerste jaar. Dat geeft nadien minder problemen bij de geboortes omdat het geboortekanaal zich nog wat kan vormen. Ze zijn pas op 3 jaar helemaal uitgegroeid. 

Werner, Ann, bedankt voor dit interview en jullie medewerking bij dit artikel ”ras in de kijker”!